Vurgulu
hece, bir kelimenin özel bir önem kazanan hecesidir ve tonlama da
bu hecenin seslendiriliş biçimidir. Tek bir hecenin üç tip
seslendirilişi olması sebebiyle, Litvancada bu söyleniş
biçimlerini ayırmak için, üç farklı işaret vardır. Vurgu,
kelimede herhangi bir hecede olabilir ve bazen bir kelimenin belirli
bir formu (örneğin gelmek kelimesinin değişik hal ve
zamanlardaki çekimlerinden birisi) belli bir hecede vurgu alırken,
aynı kelimenin aynı hecesi, diğer bir varyasyonda farklı bir
heceye vurgu alabilir. Bu kitapta, Litvanca kelimelerde vurgunun
hangi hecede olması gerektiği şekilde ifade edilmiştir. Ancak,
herhangi bir Litvanca metinde bu şekilde bir belirtim bulamazsınız.
Seslendirme işaretleri aşağıdaki gibidir:
Grave
(`)1:
Grave, ağır vurgu ya da kısa tonlama olarak ifade edilir.
Bir seslinin bu işaretle gösterilmesi, daha fazla güç ile
seslendirildiğini gösterir ama bu uzun okunduğu anlamına gelmez.
Litvancada kısa bir sesli vurgu aldığında bile, olduğu gibi kısa
kalır.
Örnekler: mamà:
anne, nè:
hayır, ìki:
-e değin, tù:
sen, pùpos:
fasulyeler.
Acute
(´)2:
Acute, yoğun ya da düşen tonlama olarak ifade edilir. Bu
tonlama, uzun seslilerle veya çift seslilerle meydana gelir. Bu
işaretin bir uzun seslinin ilk bölümü, her zaman geri kalan
kısımdan daha şiddetli vurgulanır. Bir çift seslide ise, çift
seslinin ilk bölümü daha şiddetli bir vurgu alır ve ikinci
kısmından daha uzun tutulur.
Seslilerle
Örnekler: ą́žuolas:
meşe ağacı, sprę́sti:
karar vermek, dė́ti:
koymak, į́rašas:
yazıt, ýpač:
özellikle, bilhassa, óras:
hava, bū́ti:
olmak.
Çiftseslilerle
Örnekler: káimas:
köy, áuksas:
altın, méilė:
aşk, píenas:
süt, úostas:
liman.
Tilde
(~)3:
Tilde, inceltme ya da uzatma işareti olarak ifade edilir. Bu
işaretin bulunduğu uzun bir sesli, ikinci parçadan her zaman daha
vurgulu ve şiddetli telaffuz edilir. Çift seslilerde ise, çift
seslinin ikinci bölümü, daha şiddetli vurgu alır ve ilk
bölümünden daha uzun tutulur.
Seslilerle
Örnekler: tą̃:
şunu, ẽglė:
tertipli, manę̃s:
benim, katė̃:
kedi, į̃prastas:
alışılmış, olağan, jõs:
onlar (dişil),jų̃:
onların.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder